El dokuma halılar tarihe karışıyor
El emeği, göz nuru ve paha biçilmez halılar sanayinin gelişmesiyle popülerliğini yitirme noktasına geldi. Şanlıurfa'da tarihi kapalı çarşıdaki halıcılar pazarında artan maliyetler doğrultusunda fiyatı 30 bin liraya kadar çıkan el emeği halılar hem üretimin azlığı hem talebin düşmesi nedeniyle artık ilgi görmüyor.
El emeği halılar sanayinin gelişmesiyle artık pek tercih edilmiyor. Vatandaşlar artık fabrikasyon halıları daha çok talep etmeye başladı.
Şanlıurfa’da bulunan Osmanlı döneminden kalma tarihi kapalı çarşıdaki halıcılar (sipahi) pazarında da eski dönemlerdeki hareketlilik neredeyse yok. Bir zamanlar Türkiye'nin her tarafından gelen el işlerinin satıldığı pazar eski özelliğini kaybetmiş durumda. Sanayileşmeyle birlikte el işi ürünler ve halılar da artık tarihe karışma sürecine girmiş durumda.
Zamanında çokça satılan keçe, Isparta halısı, demirci halısı, Malatya halısı artık pek yok.
Çarşıda en pahalı olan Adıyaman’ın Çelikhan ilçesinde üretilen kaba halıların çifti 30 bin liraya kadar çıkabiliyor.
YILDIZ: EL İŞİ HALILARI ARTIK BİTMEK ÜZERE
Bölgede yaşanan savaşların etkisiyle çarşının eski günlerini mumla aradığını söyleyen Sipahi Pazarı Esnaf Başkanı Ramazan Yıldız, “Suriye ve Irak savaşlarından önce bu çarşı bir fabrika gibiydi. Burada kamyonlar mal giriş çıkışı yapılırdı. Maalesef yaşanan savaşlar nedeniyle burası bitme noktasına geldi. Artık bu çarşıda ticaret yüzde 90 azalmıştır. Elinde sermayesi olan esnaf az çok idaresini yapabiliyor. Elinde sermayesi olmayan ise haftada veya ayda bir ancak bir halı satabiliyor” dedi.
Adıyaman’ın Çelikhan halılarının meşhur olduğunu ifade eden Yıldız, “Bunlar kaba halılardır. Köy odalarında genellikle kullanılır. Çifti ortalama 25-30 bin lira arasında değişiyor. Eski sina halılarının çifti de 20-30 bin lira arasında. Bu halılar da artık bitme noktasına geldi. Hem üretim hem de bu halılara talep yok. Yeni halılar artık pek yapılmıyor. Eski halılarda piyasada çok nadir bulunur” diye konuştu.
ŞANSAL: HER ESNAF PAHALI HALILARI ALIP SATAMIYOR
İki nesildir çarşıda esnaflık yapan Necdet Şansal el emeği pahalı halılara sanayinin gelişmesi nedeniyle ilginin azaldığını söyledi. Çarşıdaki çeşitliliğin kalmadığını belirten Şansal, şunları kaydetti:
“Yıllardır bu çarşıdayım. Babamızdan kalma yerdir. Biz de ikinci nesil olarak buradayız. Eski dönemle şimdiki dönem arasında çok fark var. Eskiden çok çeşitli el işi ürünler bulunurdu, yapılırdı. Bu dönemde sanayinin gelişmesiyle birlikte el işleri tarihe karıştı diyebiliriz. Bu çarşı Osmanlı Devleti döneminde yapılmıştır. Çarşının yaklaşık 500 yıllık bir tarihi vardır. Burası daha önceleri Şanlıurfa’da en çok iş yapan çarşı iken şimdi en az iş yapan çarşı oldu. Bunun nedeni sanayi halılarının piyasada çok olmasından kaynaklanıyor. El işi halılar emek işidir. Bir halıyı yapmak zahmetli bir uğraştır.”
Adıyaman’ın kaba halısı diye tabir edilen halıların 25-30 bin lira civarında satıldığı bilgisini veren Şansal, çarşıdaki her esnafın bu halılı alıp satmaya gücü yetmediğini vurguladı. Şansal, “Herkes bu halıyı alıp satamıyor. Burada bu halıları ancak 3-5 esnaf alıp satabiliyor. Pahalı bir halı olduğu için sürekli satılan bir halı değil. Bir esnaf 25 bin liraya sattığı halıdan çok cüzi miktarda kazanç elde edebiliyor. Bu kaba halıların çifti 70-80 kilo ağırlığında. Bu halıları üretenlere de çok fazla bir kar bırakmıyor” ifadelerini kullandı.
Esnaf Şansal, Şanlıurfa Valiliği ve belediyelere çağrıda bulunarak, “Bu çarşıyı eski işi yapma durumuna getirmek için bize yardımcı olmalarını talep ediyorum” dedi.